W świetle prawa polskiego za siłę wyższą uznajemy takie zjawisko, na które ze względu na tkwiącą w nim moc oddziaływania nie było przed nim, a ściślej przed jego skutkami, obrony. W związku z tym takim terminem określamy zdarzenie zewnętrzne, niezależne od woli człowieka, niemożliwe do przewidzenia i zapobieżenia, którego skutków nie można uniknąć.
Tego rodzaju przykładem mogą być:
- Klęski żywiołowe: np. powódź, huragan, trzęsienie ziemi.
- Wojna.
- Awarie techniczne: np. awaria sieci energetycznej, wypadek lotniczy.
- Działania władz państwowych: np. wprowadzenie stanu wyjątkowego.
Siła wyższa może mieć różne skutki prawne, m.in.:
- Siła wyższa może zwolnić stronę z odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.
- Siła wyższa może stanowić podstawę do przedłużenia terminu wykonania zobowiązania.
- W niektórych przypadkach siła wyższa może stanowić podstawę do unieważnienia umowy.
Badania pokazują, że silne wiatry mogą być bezpośrednią przyczyną lub jednym z istotnych czynników w ponad jednej trzeciej wszystkich wypadków drogowych. Szczególnie niebezpieczne są porywiste wiatry. Kierowcy są bardziej narażeni na porywiste wiatry na otwartych odcinkach dróg, mostach, a także gdy wyprzedzają np. samochody ciężarowe. Im większy i wyższy samochód, tym większa powierzchnia oddziaływania siły nacisku i większe niebezpieczeństwo zepchnięcia samochodu z toru jazdy. Silny wiatr może zarówno spychać nasz samochód z drogi jak i spowodować, że pojazd innego uczestnika ruchu może nagle przeciąć nasz tor jazdy. Jest on szczególnie groźny dla samochodów o dużych gabarytach (ciężarówki, busy), ponieważ może je przewrócić.
W sytuacji, gdy jednostkowy podmuch wiatru zakłóci trajektorię ruchu pojazdu, który w wyniku tego wywróci się na inny, prawidłowo jadący pojazd z przeciwnej strony, doprowadzając do znacznych jego uszkodzeń i urazów kierującego tym pojazdem w takich okolicznościach zakłady ubezpieczeń często wskazują właśnie na siłę wyższą, jako przesłankę wyłączającą ich odpowiedzialność w stosunku do ofiar wypadków.
Podstawą odpowiedzialności cywilnej posiadacza mechanicznego środka komunikacji za szkody wyrządzone ruchem takiego pojazdu jest przepis art. 436 § 1 k.c., statuujący – przy zastosowaniu art. 435 § 1 k.c. – odpowiedzialność opartą na zasadzie ryzyka. Istota zasady ryzyka sprowadza się do nałożenia odpowiedzialności odszkodowawczej sprawcy wypadku niezależnej od istnienia po jego stronie winy i bezprawności, co oznacza, że dowód braku winy (ekskulpacja) nie zwalnia go z odpowiedzialności.
Zgodnie ze wskazanymi przepisami odpowiedzialność kierującego pojazdem mechanicznym za szkodę na osobie jest odpowiedzialnością na zasadzie ryzyka, co oznacza, że może on uwolnić się od tej odpowiedzialności tylko wówczas, gdy szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej, albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności (przesłanki egzoneracyjne). Zwolnienie się z tej odpowiedzialności nie jest dopuszczalne przez wykazanie braku winy kierującego pojazdem oraz zgodności jego działań z porządkiem prawnym.
Dodatkowo, jeżeli do takiego wypadku dojdzie w pracy i w związku z pracą, to wystąpienie siły wyższej wyklucza cywilną odpowiedzialność odszkodowawczą pracodawcy za skutki wypadku. W takim przypadku warunkiem wyrównania szkody poniesionej przez śmierć osoby zobowiązanej do alimentacji na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego jest spełnienie wszystkich przesłanek cywilnej odpowiedzialności odszkodowawczej (co do podstaw odpowiedzialności na zasadzie ryzyka i braku okoliczności egzoneracyjnych wyłączających tę odpowiedzialność) oraz z art. 361 k.c. (co do normalnego związku przyczynowego).
Samo stwierdzenie, że określone zdarzenie było wypadkiem przy pracy, ma znaczenie i jest wiążące w postępowaniu o świadczenia przysługujące na podstawie ustawy wypadkowej (np. o jednorazowe odszkodowanie, o rentę rodzinną dla członków rodziny ubezpieczonego zmarłego w związku z wypadkiem przy pracy), nie gwarantuje natomiast, że tym samym osobom uprawnionym do jednorazowego odszkodowania albo renty rodzinnej na podstawie przepisów z zakresu ubezpieczenia społecznego zostaną przyznane świadczenia na podstawie przepisów prawa cywilnego. Do tego konieczne jest bowiem spełnienie wskazanych przesłanek cywilnej odpowiedzialności odszkodowawczej.
Jak widać, jeżeli przyczyną wypadku będzie siła wyższa to ofiara wypadku nie otrzyma odszkodowania, zadośćuczynienia czy też renty, które mogłyby być przeznaczone na pokrycie kosztów leczenia, rehabilitacji, a także innych wydatków związanych z wypadkiem. Brak wypłaty może utrudnić poszkodowanemu pokrycie tych kosztów. Zapewne pogorszy to sytuację finansową poszkodowanego i jego rodziny, szczególnie jeśli doznał on poważnego uszczerbku na zdrowiu lub nie może pracować. Dodatkowo taka sytuacja może powodować u poszkodowanego poczucie niesprawiedliwości i frustracji.
Dlatego też tak ważne jest posiadanie odpowiedniego ubezpieczenia, które ochroni nas w tego typu sytuacjach.
Po więcej szczegółów zapraszam do kontaktu.
