Ze względu na masowość szkód komunikacyjnych problemy związane z zasadami szacowania odszkodowań w tego rodzaju szkodach szczególnie często są przedmiotem wątpliwości zarówno z uwagi na trudności wynikające z zachowania spójności pomiędzy pieniężnym charakterem odpowiedzialności ubezpieczyciela i uprawnieniem poszkodowanego do wyboru między restytucją stanu poprzedniego a odszkodowaniem w pieniądzu.
Szkoda powstała w chwili wypadku komunikacyjnego podlega naprawieniu. Szkodą jest różnica między stanem majątku poszkodowanego jaki zaistniał po zdarzeniu wywołującym szkodę, a stanem tego majątku, jaki istniałby, gdyby nie nastąpiło to zdarzenie. Wysokość tak określonego odszkodowania powinna być ustalona według poziomu cen części zamiennych i usług koniecznych do wykonania naprawy z daty ustalania odszkodowania (zob. wyrok SN z 7 sierpnia 2003 r., IV CKN 387/01), występujących na rynku lokalnym (zob. uchwałę SN z 13 czerwca 2003 r., III CZP 32/03, OSNC 2004, nr 4, poz. 51). W postanowieniu składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 24 lutego 2006 r., (III CZP 91/05), podkreślono, że odszkodowanie obejmuje koszty zakupu niezbędnych nowych części i innych materiałów, ustalając odszkodowanie uwzględnia się ceny rynku lokalnego oraz spadek wartości handlowej.
Podkreśla się, że metoda kosztorysowa ustalania odszkodowania komunikacyjnego zakłada wykorzystanie części zamiennych i dokonanie usług niezbędnych do naprawy samochodu, tj. odtworzenia jego stanu technicznego przed powstaniem szkody; posługiwanie się cenami tych części i usług, które poszkodowany mógłby zapłacić w celu zapewniającym takiego odtworzenia.
W celu zapewnienia zgodności działalności zakładów ubezpieczeń z przepisami prawa oraz zapobieżenia naruszaniu interesów osób ubezpieczonych lub uprawnionych z umów ubezpieczenia Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) wydała Rekomendacje dotyczącą likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych, zobowiązując zakłady ubezpieczeń do jej stosowania od 01.11.2022 r.
Warto zwrócić w tym miejscu uwagę na treść Rekomendacji 15.7., która wyjaśnia rolę zakładu ubezpieczeń, który nie powinien kwestionować poniesionych przez poszkodowanego kosztów naprawy pojazdu w wybranym przez niego warsztacie, jeżeli koszty te zostały ustalone według cen, którymi posługuje się wybrany przez niego warsztat naprawczy, choćby te ceny odbiegały (były wyższe) od cen przeciętnych, jeżeli tylko odpowiadają cenom stosowanym na rynku lokalnym.
Natomiast w Rekomendacji 17.3 KNF kładzie akcent na okoliczność, z której wynika, że zakład ubezpieczeń ustalając należne świadczenie nie może powoływać się na rabaty lub upusty, obowiązujące we współpracujących z nim warsztatach naprawczych i punktach sprzedaży.
Jednak odmienne stanowisko zajął Sąd Najwyższy, który w Uchwale z dnia 6 października 2022 r. III CZP 119/22 wskazał, że ubezpieczyciel może obniżyć odszkodowanie, jeśli jest w stanie udowodnić następujące fakty:
1) współpracująca z nim sieć warsztatów zapewnia należytą naprawę pojazdu poszkodowanego;
2) sieć ta rzeczywiście naprawia samochody dla ubezpieczyciela po przedstawionych cenach z rabatem;
3) sieć jest “dostatecznie” rozbudowana na rynku lokalnym.
Co prawda postępowanie zakładów ubezpieczeń m. in. w zakresie likwidacji szkód podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego, to zasadniczą różnicą między uchwałą SN a rekomendacjami jest ich ranga prawna. Uchwały SN z chwilą ich podjęcia otrzymują moc zasad prawnych, które wiążą wszystkie składy orzekające Sądu Najwyższego, natomiast rekomendacje są jedynie rekomendacjami, które nie mają mocy prawnej.
Jednakże, zakłady ubezpieczeń, które nie przestrzegają wytycznych KNF mogą zostać poddane kontroli przez ten organ. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, KNF może nałożyć na zakład ubezpieczeń karę pieniężną.
Tak docieramy do źródła problemu. Obecnie, w świetle uzasadnienia uchwały w sprawie III CZP 119/22 jest jasne, że pkt 17.3 wprowadza w błąd – prawo cywilne nie zakazuje ubezpieczycielowi powoływania się na rabaty lub upusty obowiązujące we współpracujących z nim warsztatach naprawczych i punktach sprzedaży. W związku z tym, należy go jak najszybciej usunąć.
Zapraszam do kontaktu i zadawania pytań.
